ANADOLU SELÇUKLULAR DÖNEMİ ESERLERİ

CAMİLER   

Alaeddin Camii : Anadolu Selçuklu Devri Konya'nın en bü­yük ve en eski camiisidir. Şehrin merkezinde yüksekçe bir hü-yük olan Alaeddin Tepesi üzerine inşa edilmiştir. Selçuklu Sul­tanı Rükneddin Mesud I'in son zamanlarında başlanılmış, Kılı-çaslan II (1156-1192) devrinde inşaatına devam edilmiş, Sul­tan Alaeddin Keykubad I tarafından 1221 yılında tamamlana­rak hizmete açılmıştır.

Camii İslam mimarisi yapı tarzında inşa edilmiştir. Üzeri ağaç ve toprakla örtülmüştür. İçerisi Sütunlar ormanını andır­maktadır. Bizans ve klasik devirlere ait 41 taş mermer sütundan ibarettir. Camiinin en ilginç taraflarından birisi de minberidir.

Minber abanoz ağacından birbirine geçmiş olup, Anadolu Selçuklu ahşap işlemeciliğinin en güzel örnekleridir. 1155 yı­lında Ahlat'lı Mengum Berti tarafından yapılmış bir şaheser­dir. Çinilerle süslü mihrabın önünde çini süslü kubbesiyle ör­tülmüş bir saha mevcuttur. Mihrap ve kubbelerin çinileri kıs­men sökülmüştür.

İplikçi Camii : Alaeddin Caddesi üzerindedir. Şemseddin Altınoba tarafından 1201 yılından sonra yaptırılmış, Somuncu Ebubekir tarafından genişletilmiş, yenilenmiştir. (1332) Cami İp-likçiler çarşısında bulunduğu için İplikçi Camii adını almıştır.

1951-1960 yılları arasında Klasik Eserler Müzesi olarak kullanılan camii, 1960 yılında tekrar ibadete açılmıştır.

Sahip Ata Camii ve Külliyesi : Anadolu Selçuklu Devleti Vezirlerinden Sahip Ata tarafından 1258-1283 yıllan arasında inşaa edilmiş olan mescid türbe, hanigâh ve hamamdan iba­rettir. Mimarı Abdullah Bin Kellük'tür.

Sadrettin Konevi Camii ve Türbesi : Konya'nın Şeyh Sadrettin mahallesindedir. 1274 yılında yapılmıştır. Giriş kapısın­daki kitabede adı geçen Sadrettin Konevi aslen Malatyalı o-lup, Konya'ya yerleşmiş, zamanın tanınmış bilginlerindendir. Muhiddin İbni Arabi'den tahsil ve terbiye görmüş, Konya'daki hanikâhında hadis ilimleri okutulmuştur. Mevlâna'ya derin bir sevgi ile bağlanmıştır.

Türbe, Camiinin doğusundaki avludadır. Açık türbeler tipi­nin ayakta kalan tek örneğidir. Türbenin şekli Selçuklu küm­betlerine benzer. Gövde açık, kaidesi mermer işleme olan tür­benin üzerinde, köşeli bir tanbura oturan, kafes şeklinde ah­şap bir külah vardır.

Şems-i Tebrizî Camii ve Türbesi : Şerafettin Camii kuze­yinde eskiden mezarlık olan Şems Parkının içinde yer alır. Bu­günkü yapı 1510 yılında Abdürrezzakoğlu Emir İshak Bey ta­rafından mescidle birlikte elden geçirilmiş ve genişletilmiştir. İlk yapının 13. Yüzyılda yapıldığı ileri sürülmektedir. Ancak kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.

Cami bölümüyle bitişik durumda, içten tavanlı dıştan se­kizgen tambur üzerine piramidal külahla örtülüdür. Eyvan şeklinde olan türbe mescide kalem işi süslenmiş ahşap Bursa kemeriyle açılır. Diğer yönlerde biri altta, diğeri üstte olmak üzere ikişer penceresi vardır. Türbenin duvarların­la herhangi bir bezeme yoktur.

Tavanı geometrik motiflerle bezenmiştir. Üzeri örtülü sandukanın altında önceleri kuyu bulundu­ğu söyleniyorsa da araştırmalar neticesinde bura­sının kuyu değil mumyalık olduğu anlaşılmıştır.

Gövdesi taştan tambur ve külahı ise tuğladan yapılan türbe 1977 yılında tamiri sırasında orji-nalliğini biraz kaybetmiştir.

MESCİTLER

• Hoca Hasan Mescidi
• Bulgur Dede Mescidi
• Terceman Mescidi
• Kara tay Mescidi
• Zenburi Mescidi

TÜRBELER

Sultanlar Türbesi : Alaeddin Cami-i içinde kuzeyde, klasik Selçuklu türbeleri tipinde-dir. Gövdesi kesme taşlardan on yüzlü prizma şek­linde yükselmiş, üzeri tuğladan on köşeli bir pra-mitle örtülmüştür. Türbe, Sultan Kılınçaslan tara­fından yaptırılmıştır.          

Türbede sekiz çinili sanduka vardır. Aşağıda i-simleri yazılı Selçuklu Sultanları; Sultan Mesud I, Kıhnçaslan II, Rükneddin Süleyman II, Gıyaseddin Keyhüsrev I, Alaeddin Keykubat I, Gıyaseddin Keyhüsrev II, Kıhnçaslan IV Gıyaseddin Keyhüsrev III medfun bulunmaktadır.

Tavusbaba Türbesi : Konya'nın tarihi bir mesi­re yeri olan Meram'dadır. I. Alaeddin Kuykubat Devrinde Konya'da ölmüş olan Şeyh Tavus Mehmet-el Hindi'ye aittir. Taş ve tuğladan yapılmış, tonas kubbeli sade bir eserdir.

Ateş-Baz Veli Türbesi : Eski Meram yolu üze­rindedir. Klasik Selçuklu Kümbetleri tipindedir. Türbe 1285 yılında ölen Mevlevi Ateş-Baz Yusuf a aittir. Kesme taşlardan sekiz köşeli gövde sekiz­gen piramit tuğla örtülü bir külahla yapıştırılmış­tır. Taş söveli kemerli kapısının altında mezar mahzenine inilen bir de kapısı mevcuttur.

Diğer Türbelerden bazılar

-Emir Nureddin Türbesi,

-Gühertaş Türbesi,

-Karasungur Türbesi,

-Kesikbaş Türbesi,

-Pir Esat Türbesi,

-Ulaş Baba Türbesi,

KERVANSARAYLAR

Zazadin Hâni : Sultan Alaeddin Keykubat dev­rinde (633-Hicri 1236 Miladi yılında) Selçuklu E-mirlerinden Vezir Sadettin Köpek tarafından yaptı­rıldı. Yazlık ve kışlık tiplerin birleşmesinden mey­dana gelmiş avlu tipte yapılmıştır. Hanın boyu 104 m., eni 62 metredir. Taş yapının dış duvarla­rından gayri İslami devirlere ait eserlerden bazı parçalarda kullanılmıştır. Konya-Aksaray yolunun 25. Km'sinde Tömek bucağındadır.

Horozlu Hâni : 1248 yılında bugünkü Konya-Aksaray asfaltının 8. Km.'sinde kışlık olarak yapıl­mıştır. 1957-1958-1963 yıllarında kısmen onarıl­mıştır. Avlusuz kervansaraylar tipinde yapılmıştır.

Rızılviran Hân :  Konya-Beyşehir yolu üzerinde olup, Konya'ya 44 km. uzaklıktadır. Kışlık ve yaz­lık olmak üzere iki tipte yaptırılmıştır.

ANADOLU BEYLİKLERİ DÖNEMİ ESERLERİ

CAMİLER

Kadı Mürsel (Hacı Hasan) Camii : Hükümet konağının batısındadır. Güney duva­rında bulunan kitabesine göre 812 H.-1409 M. Yı­lında ve Karamanoğlu Mehmet Bey zamanında Hacı Mustafa oğlu Mürsel tarafından yaptırılmış­tır. Dikdörtgen planlı taş ve moloz dolgu yüksekçe bir tabana oturmaktadır. Üzeri çatı ile örülmüştür.

Tursunoğlu (Tahir Paşa Camii) : Abdülaziz mahallesindedir. XV Yüzyıl başla­rında Konya eşrafından Tursunoğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. Beden duvarları taş, kub­be ise tuğladır. Camiinin kuzeyindeki kubbeli son cemaat mahallide tuğladan yapılmıştır. Tek şerefe -li ve köşeli bir minaresi vardır.

MESCİDLER:

-Meram (Hasbey) Mescidi,

-Ebu İshak Kazeruni Zaviyesi,

Hasbey Dar'ülhuffazi; Gaziâlemşah Mahalle­sindedir. Karamanoğlu Mehmet II devrinde Hacı Hasbey oğlu Mehmet Bey tarafından (1421) "Ha­fızlar Evi" olarak yapılmıştır. Tuğla örgü gövdesi kare bir plan üzerine oturtulmuş ve üzeri üç taraf­tan yontma taşlarla kaplanmıştır. Giriş kapısının bulunduğu batı cephesi işlemeli mermerlerle süs­lüdür. Gövdeden kubbeye klasik üçgen köşebent­lerle geçirilmektedir. Üçgenlerin ikişer kenarları yeşil çinilerle süslenmiştir. İçerisinde çinilerle süs­lü güzel bir mihrabı da vardır.

TÜRBELER

-Şeyh Osman Rûmi Türbesi,

-Fakih Dede Türbesi,

-Kalender Baba Türbesi,

-Siyavus Veli Türbesi,

-Turgutoğulları Türbesi,

OSMANLILAR DÖNEMİ ESERLERİ

CAMİLER

Selimiye Camii : Mevlâna Dergâhının batısın­da inşaatına Sultan Selim H'nin şehzadeliği zama­nında başlanmış (1558-1567) arasında tamam­lanmıştır. Camii Osmanlı klasik mimarisinin Konya'daki en güzel eserlerindedir. Kuzeyinde altı sü­tuna istinat ettirilmiş yedi kubbeli son cemaat yeri ve mermer süveli geçme basık kemerli cümle kapı­sı mevcuttur. Ahşap kapı kanatlarından sağdakine

"Mescitte Mümin, suda balık gibidir." İbareleri mevcuttur. Son cemaat yerinin sağ ve solunda tek şerefeli iki minaresi vardır.

Aziziye Camii : Konya çarşısının ortasındadır. Muntazam kesme Gödene Taşı ile yapılan mabed son Osmanlı mimarisinin çok muvaffak bir eseri­dir. Yerindeki 1671-1676 yılları arasında Şeyh Ahmed eliyle yaptırılan camii yandığı için (1867) Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevnihal adına yeni­den bugünkü Camii yaptırılmış ve bu adla anıl­mıştır. (1874) Türk Baroku uslubundadır.Altı mer­mer sütuna oturan üç kubbeli son cemaat yerini i-ki ucunda kaideleri şadırvanlı iki minaresi dikkat çeker. Üzeri ferah kubbe ile örtülüdür.

Şerafettin Camii : Camiinin ilk banisi XIII. yy' 'da Şeyh Şerafettin'dir. Daha sonraları 1444 yılın­da Karamanoğlu İbrahim Bey II. Tarafından ona­rılmıştır. Zamanla harap olan camii 1636 yılında Konyalı Mehmet Çavuşoğlu Memi Bey tarafından yıktırılarak yeniden yapılmış olup, şehrin Konak meydanındadır.

Kapı Camii : Konya'da merkezde sarraflar (çık­rıkçılar) caddesi üzerindedir. Asıl adı İhyaiyye olup eski Konya Kalesinin kapılarından birinin çev­resinde yer aldığından Kapı Camii adıyla anılır.

Cami ilk defa 1658 yılında Mevlevi Dergahı Postnişinlerinden Pir Hüseyih Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Bir süre sonra yıkılan bu camiiyi 1811 yılında Konya Müftüsü Esenlilerlizade Seyyid Abdurrahman yenilemiş, 1867 yılında bir yan­gın, cami ile birlikte bu civarda vakıf dükkanları da yok etmiş. Bu olaydan bir yıl sonra cami-i üçüncü defa yeniden yapılmıştır. Bu yeni inşaasına dair 1285 H. (1868 M) tarihli kitabesi taç kapı­sı üzerinde yer almaktadır.

Kapı Cami Konya'da yer alan Osmanlı Dönemi camilerinin en büyüğüdür. Kuzeyinde 10 mermer sütuna istinat eden yüksek bir son cemaat mahal­li ve basık kemerli bir cümle kapısı vardır. Ayrıca doğu ve batı yönlerinde de birer kapısı bulunmak­tadır.

Kesme taşlardan inşa edilen camiinin üzeri dıştan çatı, içten büyüklü küçüklü sekiz kubbe ile örtülüdür. Taş Mihrabı ve ahşap minberi sadedir.

Nakiboğlu Camii : Camii, Nakiboğlu mahalle-sindedir. Vakfiyesine göre Konya Müftüsü Nakib'ül Seyid İbrahim tarafından 1176 H. (1762 M.) yılın­da yaptırılmıştır. Kare planlı olup toptan yapılmış­tır. Çatı ahşaptır. Kiremitle örtülmüştür.

Minaresi, 1178 H. (1764 M.) yılında Nakib'ül Hac Seyid İbrahim oğlu Mehmet Emin tarafından yaptırılmıştır.

Cami zamanla harap olduğu için 1926 yılında minaresi hariç, yıktırılarak yeniden yaptırılmıştır.

Osmanlı Devrine ait diğer Camiler :

-Piri Mehmet Paşa Camii

-Hacı Fettah Camii

-Ovalı oğlu (Çelik Paşa) Camii

-Saray (Kışla) Camii

-Sep Hevan Camii

-Köprübaşı Camii

-Namık Paşa Camii

-Amber Reis (Feridiye) Camii

MESCİDLER

-Meydan Mescidi

-Cevizaltı Mescidi

-Keçeci Mescidi